تشکیل وزارت جهادکشاورزی
در سال 1379 بار دیگر طرح ادغام دو وزارتخانه در مجلس شورای انقلاب اسلامی مطرح و با هدف تجمیع وظایف و اصلاح ساختار اداری و تشکیلاتی و واگذاری امور غیر مرتبط با این دو وزارتخانه به سایر دستگاههای ذیربط ، وزارت جهادکشاورزی تاسیس و مورد تصویب نمایندگان محترم قرار گرفت و کلیه امور کشاورزی و دامپروری و ترویج و تحقیقات کشاورزی و.... در این وزارت تجمیع گردید در مراکز استانهاسازمان جهاد کشاورزی در مراکز شهرستانها مدیریت جهاد کشاورزی و در سایر بخشها و دهستانها مراکز جهاد کشاورزی تشکیل گردید.
این وزارتخانه همواره اهداف عالیه رهبر کبیر انقلاب را سرلوحه برنامه ها و وظایف خود قرارداده و می‌کوشد در زمینه قطع وابستگی کشوربه دیگر کشورها در زمینه محصولات کشاورزی و سایر فرآورده های دامی و پروتینی و ترویج کشاورزی و استفاده بهینه از آب و خاک و مکانیزاسیون تلاش و فعالیت نماید.
تاریخچه تشکیل جهاد سازندگی
پس از پيروزي انقلاب اسلامي با توجه به ضرورت انجام اقدامات وسيع و سريع در راستاي محروميت زدائي و افزايش توليدات كشاورزي وتوسعه و عمران روستاها ، جهاد سازندگي در 27 خرداد ماه 1358 با فرمان رهبر كبير انقلاب اسلامي حضرت امام خميني (ره) به منظور فراهم آوردن نهضتي همه جانبه براي مبارزه با فقر و محروميت بجا مانده از رژيم گذشته و توسعه و عمران روستائي به وجود آمد.
در بخشی از فرمان امام خميني (ره) آمده‌است : لکن این دیوار شیطانی بزرگ که شکست، پشت این دیوار و خرابی‌های زیادی هست و ناچاریم که برای سازندگی به ملت متوجه بشویم. برای اینکه خرابی‌هایی را که در طول مدت حکومت جائر پهلوی در مملکت ما حاصل شده‌است ترمیم کنیم و بحمدالله ملت ما راجع به سازندگی مهیا بودن خود را اعلام کردند. دانشجوهای عزیز، متخصصین، مهندسین و بازاریان، کشاورزان همه قشرهای ملت داوطلب‌اند که ایرانی که به طور مخروبه به دست ما آمده، بسازند از این جهت باید ما این جهاد را به سازندگی موسوم کنیم.
ویژگی های جهاد سازندگی
1- حضور در فعالیتهای اضطراری و قدرت جابه جایی با توجه به روحیه همكاری فی مابین بخش ها و مناطق، در جهت نیل به اهداف كلی جهاد.
2- توانایی پذیرش مأموریت بر مبنای ضرورت ها و نیازهای انقلاب اسلامی.
3- سادگی و بی آلایشی و پرهیز از تشریفات غیر ضروری .
4- ایجاد فضای مناسب جهت رشد و ارتقاء نیروها، در ابعاد فرهنگی و تخصصی.
5- خدمت به محرومان و روستاییان با اولویت دادن به مناطق دور دست و مستعد.
6- هدف غایی جهاد، تحول فرهنگی و انسانی جامعه روستایی است.
7- حساسیت به مسائل شرعی و حفظ شعائر و ظواهر اسلامی در سازمان و محیط جهاد.
8- مردمی بودن و تأكید بر مشاركت مردم در اجرای طرح ها و پروژه ها.
9- التزام عملی به ولایت فقیه.
10- گرایش به عدم تمركز مدیریت و نظام اجرایی.
وزارتخانه جهاد سازندگی
نهضت جهاد سازندگی در روز سه‌شنبه ۷ آذر ۱۳۶۲ طی طرحی در سه فصل شامل: اهداف، وظایف و مقررات عمومی در ۱۱ ماده و ۵ تبصره با تایید مجلس شورای اسلامی به وزارتخانه جهاد سازندگی تبدیل شد. وزارت جهاد سازندگی به کمیته‌های مختلف با شرح وظایف مختلف تقسیم شد که مهمترین آنها عبارتند بودند از:
· کمیته فرهنگی
· کمیته عمران و فنی
· کمیته کشاورزی
· کمیته بهداشت و درمان
· کمیته پشتیبانی مناطق جنگی
· کمیته صنایع
در سال 1369 مجلس محترم شورای انقلاب اسلامی قانون تفکیک وظایف دو وزارتخانه جهاد سازندگی و کشاورزی را تصویب نمود بموجب قانون مذکور وظایف مربوط به امور دام و طیور ، شیلات ، امور عشایر ، عمران روستائی ( امور راه ، آب و فاضلاب ، برق و صنایع روستائی ) ، آبخیزداری و منابع طبیعی به وزارت جهاد سازندگی و کلیه وظایف مربوط به امور کشاورزی شامل زراعت ، باغبانی ، حفظ نباتات ، آب و خاک ، مکانیزاسیون و تحقیقات کشاورزی به وزارت کشاورزی محول گردید.
پيشينه تشكيلات دولتی در بخش كشاورزي
براساس اسناد و مدارك موجود، در ساختار سازماني دوره قاجاريان ، تشكيلاتي با عنوانهاي اداره خالصجات وديوان خالصجات وجود داشته است. در دوران سلطنت مظفرالدين شاه وزارت خالصجات و رقبات دارالخلافه وجود داشته و محمدخان اقبال الدوله عهده دار امور آن بوده است. در كابينه هاي اول و دوم پس از استقرار مشروطيت، وزارت خالصجات و زراعت و فلاحت ايجاد و مظفرالدين شاه به موجب دستخطي، ميرزا نصرالله خان ناصرالسلطنه را به عنوان وزير اين وزارتخانه منصوب كرد.در سال 1289، براساس گزارش ميرزاحسين خان مشيرالدوله صدراعظم و تصويب ناصرالدين شاه ، 9 وزارتخانه از جمله تجارت و زراعت عهده دار انجام امور دولتي كشور تحت نظر صدراعظم شدند. در سال 1296 وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه ايجاد گرديد كه در تشكيلات آن ، اداره فلاحت و تجارت وجود داشت. در اين دوران به تدريج به كسب درآمد بيشتر از بخش كشاورزي ، افزايش توليدات كشاورزي، آموزش و ترويج روشهاي نوين كشاورزي توجه شد. از جمله تاسيس «مدرسه فلاحت مظفري» در سال 1279 كه پس از مدت كوتاهي فعاليت، تعطيل گرديد.در سال 1296 «مدرسه برزگران كرج» وابسته به وزارت فلاحت و تجارتد و فوائد عامه ايجاد گرديد كه در تشكيلات آن،اداره كل فلاحت و تجارت وجود داشت. در اين دوران به تدريج به كسب درآمد بيشتر از بخش كشاورزي،افزايش توليدات كشاورزي،آموزش و ترويج روشهاي نوين كشاورزي توجه شد.از جمله تاسيس ((مدرسه فلاحت مظفري)) در سال 1279 كه پس از مدت كوتاهي فعاليت،تعطيل گرديد.در سال 1296 ((مدرسه برزگران كرج)) وابسته به وزارت فلاحت و تجارت و فوائد عامه با تاكيد بر آموزش علمي كشاورزي و پذيرش فرزندان كشاورزان با مديريت هانس شريكر آلماني تاسيس و آغاز به كار كرد.در سال 1309 قانون تاسيس وزارت طرق و شوراع و وزارت اقتصاد ملي به جاي اداره كل فلاحت و تجارت به تصويب مجلس شوراي ملي(سابق)رسيد.در ماده دو قانون،بندهايي در رابطه با فعاليتهاي كشاورزي جزء وظايف اقتصاد ملي قرار داده شد.در تشكيلات وزارت اقتصاد ملي كه در سال 1310 به تصويب رسيد،سه اداره كل فلاحت،صناعت،تجارت وجود داشت.در سال 1312 ادارات كل فلاحت و صناعت در يكديگر ادغام و اداره كل صناعت و فلاحت تاسيس شد و مجدداً در سال 1314 اداره كل مزبور به همان اداره كل فلاحت و صناعت تفكيك گرديد.در سال 1317 به واسطه اين كه فرهنگستان ، واژه كشاورزي را به جاي لغت انتخاب كرد، اداره فلاحت به اداره كل كشاورزي تغيير نام يافت . در سال 1315 نيز «مدرسه فلاحت » در پارك امين الدوله ، جنوب تهران ، تاسيس و پس از سه دوره كامل فعاليت ، منحل شد. پس از آن «مدرسه عالي فلاحت » در كرج تاسيس گرديد و در سال 1319 به «دانشكده كشاورزي كرج» تغيير نام يافت. دانشكده كشاورزي تا سال 1324 زير نظر اداره كل كشاورزي و وزارت كشاورزي قرار داشت و سپس از وزارت كشاورزي جدا و با عنوان دانشكده كشاورزي كرج به دانشگاه تهران پيوست. تا شهريور ماه 1320، تشكيلات اداره كل كشاورزي مشتمل بر 14 اداره و دو بنگاه (بنگاه حصارت و بنگاه هواشناسي) با وظايف تخصصي مربوط به امور كشاورزي وجود داشت كه با توجه به تعهدد و تنوع آنها دولت وقت تصميم گرفت آن را به وزارتخانه تبديل كند. از اين رو در دولت ذكاء الملك فروغي، در شهريور ماه 1320، علي اكبر حكيمي به عنوان اولين وزير كشاورزي به مجلس شوراي ملي (سابق) معرفي شد. راي اعتمادي كه مجلس به دولت فروغي داد، مصوبه تبديل اداره كل كشاورزي به وزارت كشاورزي تلقي شد.
اولين ساختار تشكيلاتي وزارت كشاورزي در سال 1320 شامل ، حوزه وزارتي، اداره كل كشاورزي، اداره كل دامپزشكي اداره كل دفع آفات، قسمت اداري و مالي، اداره آمار و هواشناسي و اقتصاد ، اداره نگارش و انتشارات و تبليغات، اداره آموزش بود و تا سال 1325 در چندمورد تغييراتي صورت گرفت كه عبارت بود از: تاسيس سازمان پنبه ، ادغام بنگاه خالصات در وزارت كشاورزي، ايجاد اداره كل برنامه ها و اداره كل ترويج ، تفكيك وظايف بازرسي بهداشتي كشتارگاهها و چغندركاري از وزارت كشاورزي ، جدايي دانشكده ها ي كشاورزي و دامپزشكي و چاپخانه از وزارت كشاورزي الحاق آنها به دانشگاه تهران.
پس از آن تشكيلات وزارت كشاورزي به ترتيب در سالهاي 1325، 1328، 1335، 1343، 1346، 1347، 1350، 1351، 1356 مورد تجديد نظر قرار گرفت و تغيير يافت. نكته هاي بارز عبارت است از:
· در سال 1335، هدف و وظايف وزارت كشاورزي تدوين گرديد و شرح وظايف وزير كشاورزي نوشته شد.
· با تصويب قوانيني در سالهاي 1346 و 1347 چهار وزارتخانه كشاورزي، اصلاحات ارضي، منابع طبيعي ، توليدات كشاورزي و مواد مصرفي فعاليتهاي مربوط به بخش كشاورزي را عهده دار شدند.
· در سال 1350 انحلال وزارت منابع طبيعي و تشكيل وزارت كشاورزي و منابع طبيعي به تصويب رسيد.
· در سال 1356 وزارت كشاورزي و منابع طبيعي و وزارت تعاون و امور روستاها با يكديگر ادغام شده و وزارت كشاورزي و عمران روستايي تشكيل گرديد و در اوايل سال 1358 تشكيلات وزارت كشاورز ي و عمران روستايي تصويب شد.
· نتيجه اولين تفكر و بررسي راجع به تجديد نظر در تشكيلات وزارت كشاورزي منطبق با ويژگيهاي انقلاب اسلامي ايران منجر به تهيه و تنظيم لايحه قانوني تشكيل مراكز خدمات كشاورزي، روستايي و عشايري در سال 1359 گرديد.
جداشدن وظايف عمران روستايي و سازمان امور عشايري از وزارت كشاورزي و الحاق آنها به وزارت جهاد سازندگي براسساس مصوبه قانوني مورخ 8/9/1362، شيلات و آبزيان در سال 1366 و منابع طبيعي و امور دام براساس قانون تفكيك وظايف وزارتخانه هاي كشاورزي و جهاد سازندگي توسط مجلس شوراي اسلامي در تاريخ 11/6/1369، تشكيلات جديد وزارت كشاورزي منطبق با مقتضيات و شاخصهاي نظام جمهوري اسلامي ايران تصويب شده و به مورد اجرا در آمد.
ضمناً به موجب مصوبه مورخ 19/12/1368 و اصلاحيه قانون ، علاوه بر زراعت چاي، امور بازرگاني آن نيز از وزارت بازرگاني جدا و به وزارت كشاورزي انتقال يافت.
منبع بخش پيشينه تشكيلات دولت در بخش كشاورزي:
كتاب وزارت كشاورزي در عصر سازندگي – انتشارات وزارت كشاورزي – خرداد ماه 1376
|